-

	DANECKI Józef
ur. 00.00.1879 w zm. 00.00.0000 w	Właściciel założonej w 1898 roku na redenie piekarni i młyna parowego "Antoni". 20.09.1909 roku w wieku 30. lat wziął ślub kościelny z Marianną Michaliną Bartnicką.

	DĄBSKI Jakub
ur. 18.06.1885 w Chrzanowicach zm. 29.11.1981 w Dąbrowie Górniczej	Pseudonim Kuba, Grzegorz. Syn małorolnego chłopa Józefa. Do Zagłębia trafił wraz z rodzicami w 1890 roku. Od 1897 mieszka w Sosnowcu. Po ukończeniu szkoły powszechnej pracował w cegielni, a następnie jako pomocnik murarski. Od roku 1901 zatrudnił się w fabryce drutu. W lipcu 1904 roku wstępuje do PPS. 1 listopada 1904 roku uczestniczy w demonstracji przeciw poborowi rezerwistów na wojnę rosyjsko-japońską. W lutym 1905 roku bierze czynny udział w strajku generalnym, za co został zwolniony z pracy. Zatrudnia się jako górnikiem w Niwce. W listopadzie 1905 roku ponownie wziął udział w strajku generalnym. Od listopada 1906 roku zostaje działaczem w PPS-Frakcji Rewolucyjnej jako członek Organizacji Bojowej PPS. Od lipca 1908 do kwietnia 1912 roku jest w wiązieniu, gdzie wydawał biuletyn "Więzień". Po skazaniu na 6 lat katorgi w październiku 1912 roku, zostaje wywieziony na Syberię do guberni irkuckiej. Wybuch rewolucji 1917 roku umozliwia mu powrót w lipcu 1918 roku w rodzinne strony. Organizuje rady chłopskie. W listopadzie 1918 roku został sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) PPS w Dąbrowie Górniczej i redaktorem gazetki "Górnik". Od stycznia 1919 jest członkiem egzekutywy OKR PPS. Został organizatorem i sekretarzem na okręg Zagłębia Dąbrowskiego i Częstochowskiego Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Chemicznego. Podczas kampanii wyborczej do Sejmu i Senatu jesienią 1922 agitował za kandydatami Związku Proletariatu Miast i Wsi (ZPMiW), za co został usunięty z władz Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Chemicznego i z redakcji "Robotnika Chemicznego". Został sekretarzem oddziału Związku Zawodowego Robotników Budowlanych związanego z KPRP. Organizował Związek Dozorców Domowych. Od jesieni 1923 roku jest sekretarzem oddziału Związku Zawodowego Metalowców. Od listopada 1924 do maja 1925 roku był więziony w Będzinie. Po rozprawie sądowej został uniewinniony. W latach 1925 - 1927 był członkiem grupy założycielskiej w pierwszej spółdzielni spożywców "NADZIEJA" w Dąbrowie Górniczej. Od października 1925 roku jst radnym do Rady Miejskiej Będzina z listy "Solidarności Robotniczej" i ławnikiem w Zarządzie Miejskim. 7 września 1927 roku został zastępcą burmistrza Czeladzi i do lutego 1928 był p.o. burmistrza tego miasta. Od kwietnia 1928 pracował w Zarządzie Miejskim Dąbrowy Górniczej. Podczas okupacji był członkiem tajnego samorządu Dąbrowy Górniczej. Od jesieni 1942 członek PPR. Jeszcze przed wyzwoleniem, na tajnym zebraniu PPR, zostaje wybrany przyszłym Prezydentem Dąbrowy Górniczej, następnie sekretarzem Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (MRN), które to stanowiska piastował w okresie od 27.01.1945 r. do 14.03.1945 r. Ustąpił ze stanowiska ze względów zdrowotnych. Od 1 grudnia 1945 do 30 września 1947 roku jest kierownikiem miejscowej organizacji PPS. Do przejścia na emeryturę w lutym 1957 roku był kierownikiem Wydziału Opieki Społecznej w Prezydium MRN w Dąbrowie Górniczej. Na emeryturze był członkiem Zarządu Okręgowego ZBoWiDu w Katowicach. Autor książki pt. "70 lat pod czerwonymi sztandarami" (1974). Odznaczony m.in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Niepodległości z Mieczami i sowieckim Orderem Rewolucji Październikowej. Pochowany został w kwaterze bojowników o wolność i demokrację na dąbrowkim cmentarzu.

	DEMBOWSKI Jan
ur. 00.00.0000 w zm. 00.00.0000 w	Starosta, który na spornych terenach między Dąbrową a lasem Radocha, osadzał kolonistów w połowie XVIII wieku. Rozpoczął budowę karczmy, która została zburzona przez protestujących mieszczan.

	DŁUGOSZEWSKI Andrzej Wawrzyniec Karol
ur. 20.08.1821 w Krakowie zm. 12.02.1892 w Dąbrowie	Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Wieniawa. Syn Andrzeja Feliksa i Barbary z Cieszkowskich herbu Zerwikaptur. Siostrzeniec Cieszkowskiego. Ukończył gimnazjum świętej Anny w Krakowie, a następnie został słuchaczem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po roku studiów opuszcza Kraków i wyjeżdza do pracy w górnictwie. 6 listopada 1838 roku wstępuje do Korpusu Górniczego z przeznaczeniem do robót na kopalni "Feliks" w Niemcach. Następnie pracuje jako górnik w kopalni galmanu "Anna" w Strzemieszycach i w kopalni węgla "Maurycy" w Niwce. Po odbytej praktyce został przyjęty w 1840 roku przez Bank Polski na ucznia górniczego. W lipcu 1842 roku zostaje przeznaczony do nadzoru wyrobu glinki ogniotrwałej w Republice Krakowskiej u hr. Szembeka. Następnie przydzielono go na dalszą praktykę do kopalni glinki ogniotrwałej "August" w Mierzęcicach, a następnie posłano w Wieluńskie, do robót przy szybie maszynowym w Żytnicach, gdzie poznał swą późniejszą żonę, Justynę Śniechowską, herbu Bełty, córkę Jana (właściciela Żytniowa w Wieluńskiem). Bank Polski poznawszy się na jego niepospolitych zdolnościach wysyła go w październiku 1842 do roku do Szkoły Górniczej w Tarnowskich Górach. Potem po ukończeniu studiów na mocy reskryptu Wydziału Górniczego w roku 1848 zostaje mianowany asystentem oddziału kopalń, następnie nadsztygarem i zastępcą naczelnika. W uznaniu zasług położonych w górnictwie na naszym terenie ukazem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego zostaje w 1863 roku awansowany na starszego zarządzającego kopalń Okręgu Zachodniego. W roku 1866, podczas pełnienia służby, uległ wypadkowi, wskutek czego doznał trwałego kalectwa lewej ręki i musiał zrezygnować z pracy kierowniczej. Na mocy decyzji Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz rozporządzeniem Departamentu Górnictwa został mianowany urzędnikiem do szczególnych poruczeń w Zachodnim Okręgu Górniczym. W roku 1870 przechodzi na emeryturę. Zmarł 12 lutego 1892 roku i został pochowany na cmentarzu w Dąbrowie.

	DRĄŻKIEWICZ Tadeusz
ur. 22.09.1932 w Dąbrowie Górniczej zm. 18.10.2009 w Sosnowcu	Uzyskał uprawnienia artysty plastyka Ministerstwa Kultury i Sztuki. Uprawia malarstwo, grafikę i z wielką pasją rysunek. Przez te lata wypracował własny styl artystyczny. Przez ostatnie 50 lat swego życia mieszkał w Sosnowcu. Zajmował się grafiką użytkową, malarstwem sztalugowym i monumentalnym, mozaiką, formami przestrzennymi, projektowaniem wnętrz i aranżacją wystaw. Zaprojektował i wykonał wiele obiektów kultury na terenie Sosnowca. Do nich należą: kawiarnia sportowa GKS "Zagłębie'" w budynku Domu Kultury "Górnik", Młodzieżowy klub "Kociołek" w Domu Kultury "Metalowiec". Tadeusz Drążkiewicz był plastykiem Kopalni "Sosnowiec" na terenie której zaprojektował i wykonał wystrój wielu wnętrz. Jego wizytówką w zakresie aranżacji wnetrz był dom wczasowy "Ewa'"w Szczyrku, należący do Kopalni "Sosnowiec". Brał udział w 78 (co najmniej) wystawach zbiorowych oraz 46 prezentacjach indywidualnych. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień za malarstwo i plakat. Ma w swoim dorobku kilkadziesiąt spotkań autorskich z młodzieżą. Jego mozaiki, malarstwo ścienne czy płaskorzeźby można spotkać m.in. w przejściu podziemnym przy b. kopalni "Sosnowiec" - mozaika pt. "GENEZA" oraz mozaika z polichromią pt. "WOLNE PTAKI" ; płaskorzeźba pt. "KOPALNIA" w dawnym budynku DZPW - obecnie Sąd Rejonowy (Sosnowiec, ul. Kaliska) ; wnętrza i mozaika w klubie NOT-u kop. Niwka-Modrzejów ; ściana na dawnym budynku DK "Metalowiec" ; malarstwa ścienne na osiedlu Narutowicza i Zamkowa w Sosnowcu ; mozaika na basenie Szkół Technicznych nr 1 w Sosnowcu. Prace artysty znajdują się także w zbiorach muzealnych i kolekcjach prywatnych w kraju oraz za granicą, m.in. w: Belgii, Ukrainie, Rosji, Anglii, Armenii, Gruzji, Niemczech, Holandii, Izraelu, Szwecji, Chinach, Tunezji, Bułgarii, Austrii, Stanach Zjednoczonych,Kanadzie i we Włoszech. Był Członkiem Grupy Zagłębie. Od kilku lat zmagał się z ciężką chorobą. Pochowany 21 października 2009 roku o godz. 13.00 na cmentarzu w Będzinie.

	DRECKI
ur. 00.00.0000 w zm. 00.00.0000 w	Właściciel założonej w 1926 roku prywatnej betoniarni przy ówczesnej ulicy Piłsudkiego.

	DRÓŻDŻ Adam Stanisław
ur. 15.12.1920 w Gołonogu zm. 02.01.2010 w Dąbrowie Górniczej - Gołonogu	Pasjonmat historii Gołonoga, twórca i administrator strony "Nasz Gołonóg". "Miejscowość, w której się urodziłem i gdzie przeżyłem swoje lata, nie zawsze wyglądała tak jak obecnie. W latach mego dzieciństwa Gołonóg był dużą wsią, należącą do Gminy Olkusko-Siewierskiej. Obecnie jest dzielnicą miasta Dąbrowy Górniczej". Tak pisał o Gołonogu na swojej stronie. W 1950 r. został wybrany radnym razem ze Stanisławem Ziębą i Janem Tylcem, a po 1952 r., kiedy powstała Osiedlowa Rada Narodowa, został członkiem Prezydium. Wraz z nim członkami Prezydium byli Bieliński i Twardokęs. Z inicjatywy radnych postanowiono wybudować świetlicę gromadzką. Wybrano Komitet Budowy w składzie: Tylec, Zięba, Dróżdż i Twardokęs. Fundusze zgromadzone zostały ze sprzedaży piasku z tzw. Borowej Górki. W rezultacie, w ciągu paru lat, po kilkakrotnej zmianie założeń, wybudowany został Osiedlowy Dom Kultury, zwany potocznie "Domem Chlopa". Adam Dróżdż żył szczęśliwie w dwóch związkach małżeńskich. Pierwsza żona, Daniela, była powszechnie znanym w Gołonogu fotografem. Fotografowała mieszkańców Gołonoga przez 43 lata aż do swojej śmierci. Dokumentowała na zdjęciach chrzty, Pierwsze Komunie Święte, śluby, pogrzeby i wiele innych okazji. Adam Dróżdż pomagał w tym żonie jak mógł. Kilka lat po śmierci pierwszej żony, w 1993 roku, ożenił się szczęśliwie z Eugenią, która podobnie jak pierwsza żona jest osobą powszechnie znaną i lubianą w Gołonogu. Eugenia wiele lat pracowała w kilku różnych dzielnicach naszej miejscowości przynosząc mieszkańcom do ich domów przesyłki listowe i emerytury. Złamała go choroba - poważny udar mózgu. Lekarze nie dawali nadziei na przeżycie. Wkrótce nastąpił jeszcze jeden udar. Przeżył częściowo sparaliżowany. Przez ponad pięć lat cieszył się jeszcze życiem na wózku inwalidzkim. Do końca nie tracił poczucia humoru i optymizmu. Pogrzeb odbył się 05.01.2010 roku o godz. 13.00 na cmentarzu w Gołonogu.

	DUDA W.
ur. 00.00.0000 w zm. 00.00.0000 w	Właściciel powstałego w 1885 roku "Biura Techniczno - wiertniczego", prowadzącego poszukiwania węgla, soli, nafty i rud. Bióro to instalowało studnie arteżyjskie, kanalizacje i wodociągi, dysponując własną fabryką materiałów budowlanych.

	DUDKIEWICZ Józef
ur. 14.03.1849 w zm. 00.00.1917 w Dickson City (Pensylwania , USA)	Polski ksiądz katolicki, pierwszy proboszcz parafii Św. Aleksandra w Dąbrowie Górniczej. Urodził się jako trzecie dziecko w rodzinie Wincentego Dudka i jego drugiej żony, młodszej o 13 lat, Tekli z Barańskich. O tym, że Józef Dudek i Józef Dudkiewicz to ta sama osoba, świadczy dopisek na akcie urodzenia: "18 X 1872 roku na diakona poświęcony". Jego chrzestnymi byli Andrzej Iwan i Magdalena Kluskowa. Ojciec przyszłego księdza był zamożnym gospodarzem. Podczas oczynszowania w 1856 roku otrzymał największą osadę w Hucie Nowej o powierzchni 41 mórg i 118 prętów (około 24,5 ha), podczas gdy przeciętne gospodarstwo liczyło 13-15 mórg. Józef Dudek zmienił nazwisko na Dudkiewicz (bardziej godne duchownego stanu) prawdopodobnie podczas nauki w kieleckim seminarium. Wyświęcony na księdza przez biskupa kieleckiego Tomasza Kulińskiego w lipcu 1873 roku. Pierwszą pracę kapłańską podjął w Jędrzejowie, następnie był wikariuszem katedry kieleckiej. Po siedmiu latach posługi podjął na swój koszt dalsze studia w Innsbrucku (Szwajcaria), czym po raz pierwszy naraził się władzy carskiej. Dopiero w 1888 roku otrzymał pierwsze probostwo w Solcu. Dwa lata później został przeniesiony do nowej parafii w Dąbrowie Górniczej, która szybko się rozwijała i liczyła ponad 20 tysięcy wiernych. Jego poprzednik wybudował tam kościół świętego Aleksandra, który nie mógł pomieścić tak wielu wiernych. Ksiądz Dudkiewicz wybudował plebanię i podjął starania o budowę nowego, większego kościoła p.w. Matki Boskiej Anielskiej. Władze carskie wyraziły zgodę, zatwierdziły plany (kosztorys opiewał na kwotę 200 tysięcy rubli), pod warunkiem oddania istniejącego już kościoła na rzecz cerkwi prawosławnej. Proboszcz Dudkiewicz nie chciał się na to zgodzić i w swych kazaniach otwarcie występował przeciw władzy. Konflikt zaostrzył się. Księdzu groziło aresztowanie. Nocą 16 kwietnia 1896 roku opuszcza potajemnie kraj, wyjeżdżając do Ameryki. Pozostałe w kraju rzeczy osobiste księdza i środki finansowe zostały skonfiskowane. W Stanach Zjednoczonych ksiądz nie mógł sprawować posługi pasterskiej, ponieważ nie posiadał odpowiednich dokumentów. Za pieniądze, które zabrał z kraju kupił 200 akrów puszczy i sam pracował przy jej karczowaniu. Działka w Crivitz posłużyła mu do założenia nowej polskiej kolonii oraz wybudowania kościoła. W międzyczasie otrzymał od kardynała Ledóchowskiego odpowiednie pełnomocnictwa i został wyznaczony asystentem księdza proboszcza Flaczka w Buffalo. Mianowano go proboszczem parafii Świętej Trójcy w Nanticoke, a w 1899 roku przeniesiono do parafii Nawiedzenia NMP w Priceburgu. Księdzu Dudkiewiczowi udało się zintegrować liczącą 430 rodzin parafię i wkrótce kościół, który przez wiele lat świecił pustkami, nie mógł pomieścić wszystkich wiernych. Przy kościele działała nawet polska szkoła, licząca ponad 200 uczniów. Wzorem swojej rodzinnej parafii, założył Bractwo Świętego Józefa. Cztery tysiące dolarów przeznaczył na wyposażenie kościoła. Miedzy innymi zakupił dzwony: "Maria", "Józef" i "Michał", do parafii Nawiedzenia NMP. W 1909 roku sporządził plany budowy nowego kościoła (6 razy większego niż poprzedni) w stylu neoromańskim. Nie licząc rzeczowego wkładu parafian, na budowę wydatkowano aż 50 tysięcy dolarów. Po dwóch latach budowy biskup Michael Hoban poświęcił nową świątynię. Pracując w Priceburgu, ksiądz Józef zakładał parafie i budował kościoły także w innych miejscowościach w stanie Pensylwania w Mayfield i w Ridge. Ksiądz nie zapominał o ojczyźnie. Aż do śmierci przysyłał pieniądze na budowę kościoła Matki Bożej Anielskiej w Dąbrowie Górniczej. Zmarł w 1917 roku w wieku 68 lat. Został pochowany na cmentarzu w Dickson City w Pensylwanii.

	DUDZIŃSKI Józef
ur. 00.00.0000 w zm. 00.00.0000 w	W 1914 roku pełnił funkcję sołtysa Kolonii Huta Bankowa. W 1931 roku pełnił funkcję naczelnika wydziału opieki społecznej w Dąbrowie Górniczej.

	DUL Marek
ur. 14.03.1952 w Nowym Sączu	Szkołę Podstawową i Zasadniczą Szkołę Górniczą kop. "Gen. Zawadzki", ukończył w Dąbrowie Górniczej. W 1972 roku ukończył Technikum Górnicze w Sosnowcu. W 1977 roku uzyskuje dyplom inżyniera górnika ukończywszy filię Politechniki Sląskiej w Dąbrowie Górniczej. Zatrudniony w kopalni "Zawadzki" (Paryż). W latach 1980-83 wyjeżdża na kontrakt do Niemiec. Pełni funkcję Prezydenta Dąbrowy Górniczej w okresie od 27.11.1996 r. do 29.09.1999 r. oraz wiceprezydent miasta od 13 lipca 1994 do 27 listopada 1996.. Przez wiele lat był członkiem PZPR, później SLD. W latach 1997-1999 był przewodniczącym SdRP w Dąbrowie Górniczej. Po opuszczeniu SLD wiązał się z innymi ugrupowaniami lewicowymi. Zasiadał w zarządach krajowych Demokratycznej Partii Lewicy oraz Polskiej Lewicy. Prezes Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Dabrowie Górniczej (2004). Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Żonaty, ma dwójkę dzieci.

	DZIERŻYŃSKI Feliks
ur. 11.08.1877 w Oziembłowie na Wileńszczyźnie (obecnie Dzierżynowo na Białorusi) zm. 20.07.1926 w Moskwie	Pseudonimy partyjne: Jacek, Jakub, Franek, Astronom, Józef, Domański. Polski i rosyjski działacz socjaldemokratyczny i komunistyczny, twórca i szef pierwszych sowieckich organów bezpieczeństwa: Czeka, GPU i OGPU, symbol terroru w rewolucyjnej i porewolucyjnej Rosji, nazywano go "Żelazny Feliks", "Krwawy Feliks" i "Czerwony Kat". Uważany za jednego z twórców państwa radzieckiego. Brat prof. Władysława Dzierżyńskiego, neurologa i psychiatry. Urodził się w Puszczy Nalibockiej, w polskiej rodzinie szlacheckiej. Był synem Edmunda Dzierżyńskiego (nauczyciela fizyki i matematyki - zdobył wykształcenie na petersburskich uczelniach. Jako "kandydat nauk", w 1869 r. był doradcą trybunału. Został odznaczony carskim Orderem św. Anny), i Heleny z Januszewskich (osoba wykształcona, była miłośniczką muzyki, literatury polskiej i światowej, znającą biegle kilka języków). Po śmierci ojca (1882), w 1887 wraz z matką i rodzeństwem przenoszą się do się do Wilna, gdzie Feliks rozpoczął naukę w gimnazjum, którą kontynuował do 1896. Powtarzał I klasę, głównie ze względu na język rosyjski, którego nauka przychodziła mu z trudem. Uwielbiał natomiast matematykę i fizykę. Porywczy z natury, nie uzyskał matury i nie odbył studiów uniwersyteckich. Jeszcze w gimnazjum (1894) związał się z polską socjaldemokracją (współzałożyciel SDKPiL w 1900 roku). W 1897 roku Litewska Socjaldemokratyczna Partia, w której działał, skierowała go do Kowna, gdzie redagował nielegalną gazetę w języku polskim "Robotnik Kowieński", używając pseudonimu "Jacek". Został aresztowany 29.07.1897 roku, więziony w Kownie i Wilnie, a w 1898 roku zesłano go na 3 lata do Nolińska w guberni wiackiej, a następnie przeniesiono go do Kajgrodu w tejże guberni. 28 sierpnia 1899 roku zbiegł z zesłania i przez Moskwę i Wilno trafił do Warszawy. Tutaj ponownie aresztowany w 4.02.1900 roku i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, następnie w przebywa w siedleckim więzieniu. Zesłano go do Wierchojańska na Syberii, skąd zbiegł 25.06.1902 roku do Berlina. Wszedł w skład Komitetu Zagranicznego SDKPiL oraz zaczął wydawać "Czerwony Sztandar". Przybył do Dąbrowy w końcu 1905 roku, by kierować rewolucyjnymi ruchami robotników dąbrowskich, przede wszystkim z huty "Bankowej". Brał udział w wydarzeniach z lat 1905-1907 m.in. prowadząc demonstrację 1 maja 1905 nazwaną wówczas przez PPS "krwawą awanturą", za co został aresztowany 30.07.1905 roku, ponownie osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej i skazany na 11 lat zesłania. Zwolniony w następstwie amnestii 2.11.1905 roku. 26.12.1906 został aresztowany i zwolniony za kaucją, którą wpłacił władzom więziennym jego brat Ignacy. Kolejne aresztowanie 16 kwietnia 1908 w Warszawie i ponownie osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W 1909 zesłany na Syberię, skąd zbiegł pod koniec roku. W 1910 przybył na wyspę Capri we Włoszech w celach leczniczych. Poznał tam Maksima Gorkiego, który wspomagał go wcześniej finansowo. Po powrocie do Krakowa 10 listopada 1910 w kościele św. Mikołaja poślubił Zofię Julię Muszkat (córka działacza socjalistycznego Zygmunta Muszkata, wywodzącego się ze środowiska żydowskiego). 23.06.1911 urodził mu się jedyny syn Jan. Feliks po aresztowaniu 1.09.1912 roku spędził dwa lata w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Uniemożliwiło mu to współpracę z Leninem, który 1912-14 przebywał w Krakowie i w Białym Dunajcu. Po rozprawie sądowej 29 kwietnia 1914 został skazany na 3 lata katorgi. W związku z wybuchem I wojny światowej 28 lipca 1914 deportowano go z Warszawy do Orła w głębi Rosji, następnie przeniesiono do więzienia w Mceńsku, a w końcu, po ponownym osadzeniu i skazaniu na 6 lat katorgi, osadzono w więzieniu Butyrki w Moskwie. 1 marca 1917 rewolucyjne oddziały zdobyły więzienie i uwolniły więźniów politycznych, wśród nich Dzierżyńskiego. Po wyjściu na wolność poparł on z miejsca nurt bolszewicki rewolucji lutowej. W Moskwie występował przeciwko mienszewikom i eserowcom. Z czasem udał się z Moskwy do Piotrogrodu, gdzie znajdowało się centrum rewolucyjnych zdarzeń; przybył tam także Lenin, przetransportowany przez Niemców specjalnym pociągiem. Podczas rewolucji należał do ścisłego kierownictwa partii bolszewików, był bliskim współpracownikiem Lenina. W latach 1917-1926 stał na czele Nadzwyczajnej Komisji ds. Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Czeka, czerezwyczajka), która była odpowiedzialna za masowe zbrodnie na "wrogach ludu": przeciwnikach politycznych, ale także "obcych klasowo" ziemianach, przedsiębiorcach, duchownych. W 1920 członek samozwańczego Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku. W latach 1921-1924 komisarz ludowy komunikacji, od 1924 przewodniczący Najwyższej Rady Gospodarczej ZSRR. Po reorganizacji Czeka był szefem powstałych na jej miejsce GPU i OGPU. Był zwolennikiem wprowadzenia NEP-u. Po śmierci Lenina w walce o władzę w partii bolszewickiej opowiedział się po stronie Józefa Stalina. Przyczynił się walnie do zwycięstwa i ugruntowania rządów bolszewickich w Rosji. Jako kierownik Czeka i GPU stosował terror, tępiąc masowo przeciwników. Wraz ze Stalinem i Zinowiewem przeprowadził usunięcie Trockiego. Dzierżyński zmarł na atak serca 20 lipca 1926 r. w Moskwie, podczas posiedzenia Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii. Po śmierci Dzierżyńskiego miasto Kojdanów, znajdujące się blisko jego miejsca urodzenia, nazwano od jego nazwiska ("Dzierżyńsk") (w latach 30. XX wieku stolica autonomicznego obwodu polskiego - Dzierżyńszczyzny). Oprócz Kojdanowa na Białorusi, istniały jeszcze miasta: Dzierżyńsk w Rosji i Dzerżynśk na Ukrainie, a także kilka wsi i osiedli o tej nazwie. Na jednej z centralnych ulic białoruskiego Mińska i w ukraińskich miastach Dzerżynśk i Ługańsk (dawny Woroszyłowgrad) stoją nadal jego pomniki. Jego nazwiskiem nazwano również niezliczoną liczbę ulic, szkół i innych instytucji. Również najwyższe wzniesienie Białorusi otrzymało jego nazwisko (Dzierżyńska Góra, 345 m). W Rosji jego imieniem nazwano Stalingradzką Fabrykę Traktorów. 26 lipca 1926 jego imię otrzymała 8 Dywizja Strzelców. W latach 1950-1989 imię Dzierżyńskiego nosił plac Bankowy w Warszawie, a na samym placu wznosił się jego pomnik. Imię Dzierżyńskiego nosiła w latach 1945-1989 dąbrowska Huta "Bankowa". 7 października 2004 otwarte zostało muzeum Feliksa Dzierżyńskiego w zrekonstruowanym dworku Dzierżyńskich (oryginalny został spalony przez Niemców w lipcu 1943). W otwarciu uczestniczył prezydent Białorusi - Alaksandr Łukaszenka, pozostawiając pierwszy wpis w księdze gości. Przed popiersiem Dzierżyńskiego przy dworku składają przysięgę kursanci Wyższej Szkoły KGB Białorusi. 11.09.2012 roku, w 135-lecie urodzin Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik twórcy sowieckiego aparatu terroru w miejscowości Tiumeń położonej w środkowej Rosji. 17.12.2012 roku, w 95. rocznicę utworzenia Czeki, odsłonięto pomnik sowieckich służb bezpieczeństwa w stolicy białoruskiej Mińsku na terenach Instytutu Narodowego Bezpieczeństwa Białorusi, na którym widnieje m.in. płaskorzeźba przedstawiająca Feliksa Dzierżyńskiego.

	DZIUBEK Mikołaj
ur. 00.00.1829 w zm. 00.00.1911 w Dąbrowie	Uczestnik Powstania Styczniowego 1863 roku. Jego mogiła znajduje się na cmentarzu parafii św. Barbary w Dąbrowie Górniczej.

Aktualizacja : środa, 03 kwiecień 2013.

Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie wyłącznie za zezwoleniem autora.
Materiał oraz zdjęcia zebrał i opracował: DARIUSZ NOWAK ( nddg ).