PRZEWODNIK PO POLSCE - 1976 |
||||
| * HISTORIA < ENCYKLOPEDIE
O DG |
||||
| * SPIS < STRONA GŁÓWNA < NOWOŚCI |
||||
|
|: DĄBROWA GÓRNICZA |: Okolice miasta |: Autorzy |
|||
 - |
||||
PRZEWODNIK PO POLSCE - 1976 |
||||
| * HISTORIA < ENCYKLOPEDIE
O DG |
||||
| * SPIS < STRONA GŁÓWNA < NOWOŚCI |
||||
|
|: DĄBROWA GÓRNICZA |: Okolice miasta |: Autorzy |
|||
- |
||||
DĄBROWA GÓRNICZA   |
||||||||||||||||||||||
Dąbrowa Górnicza, (260 m, 80 000 mk.), miasto położone na wschodnim krańcu Wyżyny Śląskiej, między wzgórzami gołonowskimi (pn. wsch.) i będzińskimi (zach.). Duży ośrodek górnictwa i hutnictwa (kop. "Generał Zawadzki", huta im. Dzierżyńskiego). Dąbrowska Fabryka Obrabiarek, Zakłady Naprawcze Maszyn Elektrycznych, huta szkła "Staszic" i inne. Wyższa Szkoła Inżynieryjna (1968), Technikum Górnicze. Niegdyś osada leśna, pod koniec XIX w. wieś z kopalnią odkrywkową węgla kamiennego ("Reden") i hutą szkła. Od rozwijającego się kopalnictwa węglowego wieś Dąbrowa otrzymała przymiotnik "Górnicza", a on niej całe Zagłębie - "Dąbrowskie". Od początku XIX w. powstają liczne kopalnie. Do rozwoju miejscowego przemysłu przyczynił się Stanisław Staszic, który w latach 1816-24 zarządzał górnictwem Królestwa Polskiego. Z jego inicjatywy powstały tu m. in. 4 huty cynkowe pod wspólną nazwą "Konstanty" (pierwsze w Królestwie). 1839 uruchomiono hutę "Bankową" (obecnie im. "Dzierżyńskiego"), pierwszą w Królestwie Polskim hutę na koks. Szkoła Górnicza. Przez szereg lat Dąbrowa Górnicza była poważnym ośrodkiem naukowym w dziedzinie górnictwa i hutnictwa; od 1903 wychodziło tu pierwsze w Polsce pismo fachowe "Przegląd Górniczo-Hutniczy". Bogate tradycje walk rewolucyjnych proletariatu Dąbrowy Górniczej. 1863 dąbrowscy górnicy i hutnicy wzięli udział w opanowaniu pociągu (pierwsze zastosowanie pociągu do walki zbrojnej) i, po przyjeździe do Sosnowca, w przeprowadzeniu akcji powstańczej. 1883 i lata następne liczne strajki. 1897 krwawo stłumiona demonstracja robotników pod hutą "Bankową". 1905 strajk robotników huty "Bankowej". 1905 przebywał w Dąbrowie Górniczej F. Dzierżyński. Prawa miejskie 1916. 1918-19 Rady Delegatów Robotniczych tworzą zbrojne oddziały "Czerwoną Gwardię". Wielkie strajki górnicze i hutnicze w okresie kryzysu gospodarczego po 1930. Nielegalne kopalnictwo, tzw. biedaszyby - forma walki z głodem proletariatu dąbrowskiego. W minionym trzydziestoleciu Polski Ludowej rozwinęło się w Dąbrowie Górniczej na szeroką skalę budownictwo mieszkaniowe, poprawiły się znacznie warunki życiowe jej mieszkańców. Od 1960 w skład miasta wszedł Gołonóg, stanowiąc jego pn.-wsch. dzielnicę zw. Nowa Dąbrowa. Powstało tu około 60 nowoczesnych bloków mieszkalnych. W pobliżu miasta budowa najnowocześniejszej w kraju huty żelaza "Katowice". Odznaczona Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1974). W centum miasta, od kilku lat przebudowywanego, obszerny plac przed Domem Kultury (1950-57), największy tego typu obiekt w GOP. Mieści się w nim m. in. Muzeum Aleksandra Zawadzkiego. We wsch. dzielnicy Reden, założonej 1816-24 przez S. Staszica jako zaczątek dużej osady przem., stara oberża i koszary górnicze z tego okresu. Przy ul. Jadwigi, za nowoczesnymi blokami widoczne ruiny najstarszej (1796) kopalni węgla w Zagłębiu ("Reden"). Przy ul. Sobieskiego kop. "Generał Zawadzki" (w okresie międzywojennym A. Zawadzki był robotnikiem dawnej kopalni "Paryż"). Na jej terenie b. interesujący rezerwat geologiczny: naturalna wychodnia jednego z najgrubszych na świecie pokładów węglowych (do 20 m), ze szczątkami wymarłych roślin i tzw. formacji weglowej. W pd. dzielnicy Stara Dąbrowa zabudowania Technikum Górniczego im. S. Staszica (d. Szkoła Górnicza tzw. Sztygarka). Frontowy budynek szkoły to d. pałac Zarządu Górniczego 1841, F. M. Lanci. Na skwerze przed technikum górniczym pomnik Stanisława Staszica. Przy wejściu do huty im. Dzierżyńskiego (na murze) tablica pamiątkowa ku czci 10 prac. huty zamordowanych przez hitlerowców 12.VI.1942; wśród ofiar działacze komunistyczni, organizatorzy ruchu oporu na terenie miasta. Na cmentarzu miejskim groby członków KZM, Hejczyka i Pilarczyka, którzy zginęli 1923 od kul granatowej policji. Na wsch. krańcu miasta nowoczesna dzielnica mieszkaniowa Nowa Dąbrowa. Na pn. wsch. od miasta sztuczne jezioro Pogoria, ośrodek wypoczynkowo-sportowy mieszkańców wsch. części GOP. ... ... Na pn. wsch. od Dąbrowy Górniczej teren budowy olbrzymiej huty żelaza "Katowice". Będzie to najnowocześniejszy obiekt tego typu w kraju, o dużym stopniu automatyzacji procesów prod. Ponadto umożliwi on likwidację starych wielkich pieców w hutach GOP. Budowa i urządzenia we współpracy z ZSRR. Roczna produkcja ok. 4,5 mln. t, rocznie najwyższej jakości stali. |
||||||||||||||||||||||
| - |
||||||||||||||||||||||
| OKOLICE Dąbrowy Górniczej |
||||||||||||||||||||||
Pogoria 8 km. drogą lokalną. Popularny szlak wycieczkowy. Wyjazd z miasta w kierunku pn.-wsch. - 6 km. Gołonóf, wsch. dzielnica Dąbrowy Górniczej na stokach wapiennego wzgórza (335 m.), składający się ze starego i nowego osiedla, które powstało w ostatnich latach zgodnie z tendencją przenoszenia zespołów mieszkalnych poza strefę zadymień GOP. Na szczycie wzgórza klasztor i kościół Franciszkanów 1673. Poł. XIX w. eksploatacja węgla kamiennego (dziś dawne kopalnie nieczynne). Rozciągający się na wsch.obszar leśny stanowi teren wycieczkowy - 8 km. Pogoria. Pięknie położone wśród lasów sosnowych sztuczne jezioro Pogoria (74 ha), nad którym ośrodek wczasowo-sportowy, przystanie żegklarskie i kajakowe, domki kampingowe. Jezioro powstało w miejscu olbrzymiego wykopu, skąd przez kilkanaście lat czerpano piach na podsadzkę dla okolicznych kopalń. W odl. 2 km na wsch. Ząbkowice (21 000 mk.), miasto przem. (huty szkła okiennego i gospodarczego, zakłady elektrochemiczne i in.), dawniej w zasięgu eksploatacji górniczej rejonu olkusko-sziewierskiego. Przez teren miasta przepływa rz. Trzebyczka (l. dopływ Czarnej Przemszy). Z dawnej puszczy Łosieńskiej zachowały się znaczne tereny leśne, szczególnie na pd. i pd. zach. Między Ząbkowicami, Łosieniem i Strzemieszycami od 1972 w budowie nowoczesna huta żelaza "Katowice" (4,5 mln. ton rocznie). Ponadto dogodnymi punktami wyjściowymi wycieczek z obszaru GOP-u są: Dąbrowa Górnicza do Ogrodzieńca (28 km), do Pustyni Błędowskiej (ok. 26 km.), Bukowna, miejscowości wypoczynkowej (25 km.). |
||||||||||||||||||||||
| - |
||||||||||||||||||||||
WYDAWCA  |
||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
aktualizacja: środa, 12 listopad 2008. 
Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie
wyłącznie za zezwoleniem autora.
